Numerus fixus geen grond voor weigering herinschrijving na propedeuse
22 januari 2025
Geschreven door: mr. dr. J.S. Buiting
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft een interessante uitspraak gedaan over de reikwijdte van de numerus fixus in het hoger onderwijs. Een hogeschool mag een student die haar propedeuse heeft behaald niet weigeren voor het tweede studiejaar, ook al heeft de zij zich tussentijds uitgeschreven en kampt de opleiding met capaciteitsproblemen (Raad van State 24 december 2024, ECLI:NL:RVS:2024:5394).
De zaak in het kort
Een student van de opleiding Mondzorgkunde aan Hogeschool Inholland had zich in oktober 2023 na het behalen van haar propedeuse uitgeschreven vanwege persoonlijke omstandigheden. Toen zij zich in juni 2024 wilde herinschrijven voor het tweede studiejaar, werd dit geweigerd. De opleiding beriep zich op capaciteitsproblemen en de geldende numerus fixus.
Standpunt van de hogeschool
De hogeschool voerde aan dat er in het tweede studiejaar, waarin 70% van de studiepunten uit praktijkonderwijs bestaat, onvoldoende ruimte was voor meer studenten. Er was een tekort aan prekliniekplekken, behandelstoelen en stageplekken. Het aantal plaatsen kon niet worden uitgebreid omdat de benodigde faciliteiten werden gedeeld met studenten van de opleiding Tandheelkunde. Naast het capaciteitsprobleem geldt er bovendien een numerus fixus en had de student zich eerder moeten melden bij de decaan.
Het oordeel van de Raad van State
De Afdeling oordeelt dat artikel 7.54, eerste lid, van de Whw geen wettelijke grondslag biedt om studenten die hun propedeuse hebben behaald te weigeren voor de postpropedeutische fase. De wetgever heeft deze groep studenten expliciet uitgezonderd van de instroombeperking, zo blijkt uit de wetsgeschiedenis:
“Uit de voorgestelde wetstekst blijkt overigens dat de hier mogelijk gemaakte capaciteitsbeperking door de instelling geen betrekking heeft op degenen die uit de propedeutische fase van de desbetreffende, aan de instelling verbonden opleiding doorstromen naar de post-propedeutische fase.”
Kamerstukken II 1993/94, 23 558, nr. 3, p. 18.
De hogeschool kon zich dus niet op capaciteitsproblemen beroepen om de herinschrijving te weigeren.
De Afdeling heeft oog voor de praktische problemen van de opleiding. De Raad van State oordeelt dat de student per 1 februari 2025 moet worden ingeschreven. De student zal eerst de theoretische vakken moeten volgen, mede omdat zij een assessment moet afleggen voordat zij kan deelnemen aan de vakken die zien op de behandeling van patiënten. De Raad van State adviseert partijen hierover in onderling overleg afspraken te maken.
Beschouwing
Deze uitspraak maakt duidelijk dat studenten die hun propedeuse reeds hebben behaald niet met een numerus fixus geweerd kunnen worden van een opleiding, ook niet als er onvoldoende plek is. Universiteiten en hogescholen moeten er dan ook rekening mee houden dat eerder gestopte studenten weer terug kunnen komen en dan recht hebben op een plek. Wel kunnen zij ervoor zorgen dat bijvoorbeeld een deel van de studenten begint met de praktische vakken, terwijl de overige studenten theoretische vakken volgen. Zo kunnen studenten blijven studeren en worden zij gespreid over de gehele opleiding.
